การผลิตรังนกนางแอ่นในประเทศอาเซียนกำลังบูม
การเก็บรังนกนางแอ่นกำลังบูม
แปลจาก Andrew Marshall 2009. Global business : Bird bonanza
Times July 20,2009 p.41-42.
เอเชียอาคเนย์เป็นแหล่งผลิตใหญ่ของรังนกนางแอ่น รังนกซึ่งใช้บริโภคเป็นผลผลิตซึ่งสร้างขึ้นจากน้ำลายของนกนางแอ่น ซุปรังนกเป็นอาหารราคาแพงบริโภคกันในโลกของผู้มีเชื้อสายจีน มีองค์ประกอบพื้นฐานคือรังนกซึ่งเรียกว่า “ทองคำสีขาว” หรือ “คาเวียร์แห่งตะวันออก”
ในกรุงเทพฯ รังนกขนาด 11 ออนซ์ (300 กรัม) มีราคาถึง 2,600 เหรียญอเมริกัน เมื่อทำเป็นเครื่องดื่มสุขภาพจะมีรังนกอยู่แค่ 1.1% มีราคาขายถึง 4 เหรียญต่อขวด. รังนกมีสรรพคุณในการรักษาทุกอย่างตั้งแต่หวัดจนถึงวัณโรคและเป็นยาอายุวัฒนะและเพิ่มพลังทางเพศ
ก่อนหน้านี้รังนกจะเก็บได้จากถ้ำในป่าและเป็นสินค้าที่ดำเนินการโดยผู้มีอิทธิพลและผู้กว้างขวาง. ในปัจจุบันจากความต้องการที่ไม่เพียงพอของจีน จึงมีการขยายตัวของฟาร์มเพาะเลี้ยงเป็นอาคารเฉพาะกิจที่เรียกว่า “คอนโดนกนางแอ่น” เป็นส่วนมาก.
“มันรับประกันความปลอดภัย” แฮรี่ โก วิศวกรชาวมาเลย์ผู้ซึ่งลาออกจากงาน มาเป็นเจ้าของอาคารรังนก 5 แห่งกล่าว
“มันมีค่าใช้จ่ายในการดำเนินงานต่ำ คุณไม่ต้องมีโรงงานหรือแรงงานจำนวนมาก ตอนนี้ใครที่มีอาคารรังนกกำลังยิ้มชื่น”
ธุรกิจนี้ขยายตัวอย่างรวดเร็ว อาจมีอาคารรังนกถึง 10,000 หลังในมาเลเซีย ในแต่ละปีจะผลิตรังนกได้ 144 เมตริกตัน มูลค่า 160 ล้านเหรียญอเมริกัน (รายงานของสำนักข่าวเบอร์นามาของรัฐบาลมาเลเซีย) ในไทยมีประมาณ 600 หลังหรือมากกว่านั้น มีมูลค่าถึงอีก 60 ล้านเหรียญอเมริกัน (รายงานการศึกษาของไทยเรื่อง “รังนกนางแอ่น: อำนาจ, ความขัดแย้ง และความร่ำรวย” โดย เกษม จันดำ นักวิจัยอิสระ) ซึ่งหากดูจากจำนวนอาคารรังนกที่ปรากฏตามหัวเมืองหลายแห่ง ตัวเลขดังกล่าวนี้อาจต่ำกว่าความเป็นจริงมาก ส่วนในอินโดนีเซียซึ่งเป็นผู้จำหน่ายรายใหญ่สุดจะมีขนาดอุตสาหกรรมนี้ใหญ่กว่าไทยและมาเลเซียรวมกัน. ด้านฮ่องกงซึ่งเป็นผู้บริโภคหลักมีการนำเข้ารังนกมูลค่า 276 ล้านเหรียญอเมริกันในปีที่แล้ว สูงขึ้นจาก 204 ล้านเหรียญอเมริกันในปี 2006 (ข้อมูลของสำนักพัฒนาการค้าฮ่องกง)
นกนางแอ่นได้ฟูมฟักธุรกิจระดับโลกมูลค่านับพันล้านดอลลาร์ รวมถึงธุรกิจเกี่ยวเนื่อง เช่นหนังสือแสดงวิธีการเลี้ยง และ บลอกเกอร์ซึ่งแบ่งปันเทคนิคเกี่ยวกับการก่อสร้างและอุปกรณ์เช่นเดียวกับธุรกิจอื่น โดยมากคุณค่าของบ้านนกขึ้นกับปัจจัยสามประการ คือ สถานที่ตั้ง, สถานที่ตั้ง และ สถานที่ตั้ง ก่อนก่อสร้างจะต้องสำรวจท้องฟ้าดูเส้นทางบินของนกนางแอ่น. เมื่อก่อสร้างเสร็จแล้วบ้านนกสามชั้นพร้อมด้วยห้องจะสามารถให้นกเข้าอยู่ได้ถึง 40,000 รัง มูลค่าโดยประมาณ 100,000 เหรียญ. มีเทคนิคหลากหลาย เช่น การติดตั้งลำโพงเรียกนกที่เชื่อว่าจะส่งสัญญาณถึงนกที่กำลังบินอยู่ได้ห่างถึง 1 ไมล์, เครื่องพ่นให้ความชื้นสมารถทำให้เกิดลักษณะเหมือนถ้ำ. และอย่าลืมผงมูลซึ่งเป็นมูลสัตว์ผสมแอมโมเนียมไบคาร์บอเนท เมื่อพ่นลงบนพื้นจะทำให้อาคารใหม่มีกลิ่นเหมือนกับบ้านนกเก่า
แม้ว่าท่านจะสร้างขึ้นมาแล้ว นกจะไม่มาอยู่เสมอไป ราวสองในสามที่ล้มเหลว
“เราไม่เข้าใจ มันเป็นสัตว์ป่า เราพบว่ามันชอบอยู่ในที่มืด แต่มีแห่งหนึ่งในมะละกา พวกมันทำรังในแสงสว่างจ้า” เฮนรี่ โก กล่าว
ผู้ผลิตที่โชคดีสามารถเก็บรังนกได้ 2- 4 ปอนด์ต่อเดือน (1,100 เหรียญต่อ ก.ก.) พ่อค้าคนกลางจะซื้อรังนกถึงแหล่ง
“พวกเขามาที่หน้าประตูและจ่ายเงินสด” เฮนรี่ โก กล่าว
ในบางด้านธุรกิจรังนกเหมือนกับค้าของป่าแต่อีกด้านหนึ่งก็เป็นธุรกิจมืดและโหดร้าย ในอดีตมีเพียงเหล่าผู้ซึ่งมีเงิน พลังและเส้นสายทางการเมืองที่ดีเท่านั้นที่จะประสบความสำเร็จ ในประเทศไทยมีบริษัทน้อยกว่า 12 แห่งที่เก็บรังนกจากเกาะแก่ง 170 แห่งของอ่าวไทยและทะเลอันดามัน และต้องจ่ายคืนค่าสัมปทานหลายล้านเหรียญแก่รัฐบาล เกาะที่ห่างไกลจะมียามติดอาวุธคุ้มครองซึ่งบางครั้งเป็นเหมือนรัฐอิสระ บริษัทห้ามผู้เดินทางเข้าโดยอ้างว่าจะรบกวนความเป็นอยู่ของนก ที่เกาะสี่เกาะห้า จังหวัดพัทลุง ผู้ต้องสงสัยว่าเป็นโจรขโมยรังนกถูกยิงตาย 14 ศพ ในเหตุการณ์สองหนช่วงปี 2553
ความเกี่ยวเนื่องระหว่างรังนกและความรุนแรงยาวนานจนถึงทุกวันนี้ เกาะหมากมีรายได้ 1.1 ล้านเหรียญทุกปี สูงกว่างบประมาณของตำบลอื่นๆ ที่เหลือซึ่งไม่มีแหล่งรังนก ในปี 2540 รัฐบาลไทยได้ผ่านกฏหมายเกี่ยวกับรังนกเพื่อความโปร่งใส ทำให้เงินสัมปทานได้กลับไปสู่ชุมชน แต่ฆาตกรรมบนเกาะหมากยังบ่งชี้ถึงด้านอันตรายในการเก็บผลประโยชน์ของรังนก ประดิษฐ์ จริยา อายุ 35 ปี ได้เป็นผู้จัดการของเกาะมาประมาณ 1 ปี ซึ่งดีกว่าผู้จัดการคนก่อนหน้าสามราย ปีที่แล้วผู้จัดการคนก่อนนั่งที่ฝั่งขณะที่เรือเร็วพร้อมปืนเอ็ม-16 ได้ยิงใส่เขา ซึ่งหนังสือพิมพ์ไทยได้รายงานว่า “รูกระสุนนับสิบ” คนนี้เป็นหัวหน้าได้เพียงสามเดือน หัวหน้าคนก่อนนี้อยู่ได้เพียง 10 เดือนก่อนถูกยิง คนก่อนหน้านี้อีกก็มีชะตาเช่นเดียวกันหลังจากอยู่ได้ 8 เดือน โดยไม่สามารถจับฆาตกรได้เลย
นอกเหนือจากความเสี่ยงในการเก็บรังนกตามธรรมชาติ คอนโดรังนกจะมีความเสี่ยงต่อโจรกรรม อาคารรังนกจึงต้องมีการป้องกันภัย ล้อมรั้วลวดหนามหรือรั้วไฟฟ้า มูลนกก็อาจเป็นปัญหาทางสุขภาพ ลำโพงเรียกนกก็ส่งเสียงที่สุดทนทาน อย่างไรก็ตามประเทศในเอเชียอาคเนย์ไม่สามารถควบคุมอาคารรังนกได้ แต่ธุรกิจนี้ใหญ่เกินกว่าจะละเลยได้ ปีที่แล้วเจ้าหน้าที่ป่าไม้และตำรวจของมาเลเซียได้จับกุมการลักลอบนำเข้านกนางแอ่นจากซาราวัก ซึ่งมีเพียงบ้านนกเพียง 2 จาก 1,500 แห่งเท่านั้นที่มีใบอนุญาต โดยจะห้ามการตั้งฟาร์มในเขตเมือง จากความต้องการของจีนและการเพิ่มจำนวนของรังนกในเวียดนาม กัมพูชา และฟิลิปปินส์ ทิศทางตลอดภูมิภาคในเรื่องสินค้ารังนกมุ่งไปในทิศทางเดียวคือ : พุ่งสูงขึ้น